Okullarda İzletilmesi Gereken Ufuk Açıcı Belgeseller

“Kaliteli” bilgiye erişmek günümüzde neredeyse imkânsız bir hâle geldi. Eğitim kurumlarından öğrendiklerimiz bile zaman zaman yetersiz kalabiliyor. Belgeseller de işte tam burada yaramıza merhem oluyor diyebiliriz. 

İnsana yediği her şeyi sorgulatan, sosyal medya gerçeklerini eleştiren, tehdit altında olan doğa harikalarına doğru yolculuğa çıkartan, zaman ve mekân algısını genişleten birbirinden ufuk açıcı belgesellere hep birlikte bakacağız.

Felsefik bir yolculuk: Examined Life

• Yıl: 2008
• Oyuncular: Kwame Anthony Appiah, Judith Butler, Michael Hardt
• Yönetmen: Astra Taylor
• IMDb: 7

Cornel West, Slavoj Zizek, Michael Hardt ve Peter Singer gibi ünlü filozoflarla yapılan kısa söyleşileri derleyen belgesel film, felsefeyi akademik dergilerden ve sınıflardan çıkarıp sokaklara geri taşıyor.

Hüzünlendiren ve düşündüren bir belgesel: Where to Invade Next

• Yıl: 2015
• Oyuncular: Michael Moore, Johnny Fancelli, Christina Fancelli
• Yönetmen: Michael Moore
• IMDb: 7.5

 Michael Moore, yeni belgeseli Where to Invade Next ile bu kez Finlandiya, İtalya ve Fransa gibi ülkeleri “işgal ederek” Amerika’nın sosyal ve ekonomik problemlerine çare arıyor.

Sosyal medya gerçeklerini eleştiren: The Social Dilemma

• Yıl: 2020
• Oyuncular: Tristan Harris, Jeff Seibert, Bailey Richardson
• Yönetmen: Jeff Orlowski-Yang
• IMDb: 7.6

Günümüzde artık hemen hemen herkesin malumu olan sosyal medyanın zararları, kişisel verilerin kullanım tarzı gibi konuları işleyen The Social Dilemma; izlenmesi, izletilmesi elzem olan bir yapım.

İnsana yediği her şeyi sorgulatan: Food, Inc.

• Yıl: 2008
• Oyuncular: Michael Pollan, Eric Schlosser, Richard Lobb
• Yönetmen: Robert Kenner
• IMDb: 7.8

Modern gıda endüstrisinin göz kamaştırıcı bir “ifşası” olan Food, Inc., hem büyüleyici hem de dehşet verici bir belgesel. Sağlık bilincine sahip herkesin mutlaka izlemesi gereken bu belgesel, hayata karşı bakış açınızı değiştirecek yapımlardan biri.

Ahlaki bir ikilemi irdeleyen: Icarus

• Yıl: 2017
• Oyuncular: Bryan Fogel, Dave Zabriskie, Don Catlin
• Yönetmen: Bryan Fogel
• IMDb: 7.9

Rusya’nın devlet destekli doping programının öyküsünü anlatan Icarus, profesyonel spor meraklıları için ufuk açıcı bir belgesel olduğu kadar, konuya ilgi duymayanları dahi içine çekecek kadar sürükleyici bir anlatıma sahip.  

Şüpheciliğe iten: Citizenfour

• Yıl: 2014
• Oyuncular: Edward Snowden, Glenn Greenwald, William Binney
• Yönetmen: Laura Poitras
• IMDb: 8

Amerika’daki dinleme skandallarına odaklanan Citizenfour, 21. yüzyılın sivil özgürlüklerinin sarsıcı bir dille inceleyen belgesellerden biri.

Tehdit altında olan doğa harikaları: Chasing Coral

• Yıl: 2017
• Oyuncular: Andrew Ackerman, Pim Bongaerts, Neal Cantin
• Yönetmen: Jeff Orlowski-Yang
• IMDb: 8

Chasing Coral, izleyenleri Dünya’nın inanılmaz doğa harikalarından, nefes kesici güzelliklerine götürürken diğer taraftan da onların her an tehdit altında olan belirsiz gelecekleri hakkında ciddi uyarılarda bulunuyor.

Odak noktası başarı olan: Steve Jobs: The Lost Interview

• Yıl: 2012
• Oyuncular: Robert X. Cringely, Steve Jobs
• Yönetmen: Paul Sen
• IMDb: 8

2012 yılında sinemalarda gösterime giren bir belgesel olan Steve Jobs: The Lost Interview, Steve Jobs’ın 1995 yılında Apple‘dan ayrıldıktan sonra kurduğu NeXT şirketini yönetirken verdiği 70 dakikalık bir röportajdan oluşuyor. 

İçinizi sımsıcak yapacak: My Octopus Teacher

• Yıl: 2020
• Oyuncular: Craig Foster, Tom Foster
• Yönetmen: Pippa Ehrlich
• IMDb: 8.1

Anlamlı bir bağın her türlü engeli nasıl aşabileceğine dair iç açıcı bir bakış açısı sunan My Octopus Teacher‘i izlemeden önce yanınıza bir paket mendil alın deriz. Zira gözyaşlarınız âdeta bir sel gibi akıp gidecek…

Mizahın tepe noktası: Cunk on Earth

• Yıl: 2022
• Oyuncular: Diane Morgan, Jim Al-Khalili, Shirley J. Thompson
• Yönetmen: Christian Watt
• IMDb: 8.1

Black Mirror‘ın yaratıcısı Charlie Brooker’dan Netflix için gelen mini belgesel dizi Cunk on Earth, son zamanların en başarılı işlerinden biri. Dizide Philomena Cunk, alanında uzman olan kişilere insanlığın ilerleyişi hakkında sert sorular soruyor. Acı acı güldüren bu mocumentary (sahte belgesel), uygarlık tarihinin izini sürerek insanlığın geldiği noktayı âdeta gözler önüne seriyor.

Gerçekleri yüzümüze tokat gibi çarpan: Before the Flood

• Yıl: 2016
• Oyuncular: Leonardo DiCaprio, Ban Ki-moon, Alejandro G. Iñárritu
• Yönetmen: Fisher Stevens
• IMDb: 8.2

Küresel ısınma ve iklim değişikliğini konu edinen Before the Flood, geleceğimiz için daha fazla kaybedecek zamanımızın olmadığını gözler önüne seren en çarpıcı belgesellerden biri. Ayrıca başarılı oyuncu Leonardo DiCaprio’nun da hem belgeselin prodüktörlüğünü yapıp hem de ücretsiz olarak yayınlatması, onun çevreye karşı olan duyarlılığını bir kez daha gösteriyor.

Başarılarla dolu hayatlara şahitlik ettiğimiz: Genius

• Yıl: 2017-
• Oyuncular: Samantha Colley, Seth Gabel, Antonio Banderas
• Yaratıcı: Kenneth Biller
• IMDb: 8.2

Her sezonunda dünyanın birbirinden başarılı isimlerine ve onların büyüleyici hikâyelerine odaklanan bu belgesel dizinin 1. sezonunda Albert Einstein, 2. sezonunda Pablo Picasso, 3. sezonunda ise Aretha Franklin‘in hayatına tanıklık ediyoruz.

Sulardaki renkli hayat: The Blue Planet

• Yıl: 2001
• Oyuncular: David Attenborough, Pierce Brosnan, Peter Scoones
• Yönetmen: Alastair Fothergill
• IMDb: 9

Dünya yüzeyinin üçte ikisi sularla kaplı olmasına rağmen, bilim insanları hem okyanuslar hem de Ay’ın yüzeyi hakkında çok az şey biliyorlar. Bu belgesel dizi, devasa mavi balinalardan, mikroskobik mercan poliplerine kadar suda yaşayan envai çeşit canlının izini sürüyor.

Zaman ve mekân algısını genişleten: Cosmos: A Spacetime Odyssey

• Yıl: 2014
• Oyuncular: Neil deGrasse Tyson, Christopher Emerson, Keythe Farley
• Yönetmen: Bill Pope
• IMDb: 9.3

Çok karmaşık konuları bile akıcı ve kolay anlaşılır bir dille somutlaştırarak aktaran bu belgeselde Carl Sagan’ın öğrencisi Neil deGrasse Tyson ile birlikte evrende uçsuz bucaksız bir maceraya atılıyoruz.